Kahve keşfinin anlaşılabilmesi için günümüzde yapılan akademik ve bilimsel çalışmalar bulunsa da efsaneler ve rivayetler de boş durmamıştır. Yıllarca dilden dile anlatılagelmiş 4 efsane ve rivayete değineceğim. Bunlardan ilki günümüzdeki akademik ve bilimsel çalışmalar sonucu kahvenin ana vatanı kabul edilen Habeşistan’dan (günümüzde Etiyopya) anlatılagelmiştir.
Kahve Keşfi: Çoban Kaldi
Çoban Kaldi Habeşistan’ın Kaffa bölgesi ormanlarında keçilerini otlatırken, keçilerin bir tür çalıya benzer bitkinin meyvelerini yedikleri günlerde çok enerjik olduklarını ve o gün gece bile keçilerin uyumak istemediklerini fark eder. Aslında kahvenin gerçek keşifçilerinin Kaldi’nin keçileri olduğunu düşünebiliriz. Çoban Kaldi kendisi de bu bitkiyi yemesi sonucunda enerjik hisseder ve bu meyveyi başkalarına da anlatır. Bu efsaneye göre kahve Çoban Kaldi ve keçileri tarafından 575-850 yılları arasında keşfedilmiştir. Rivayete göre bu bitkinin içeceğe dönüşmesi şöyledir. Çoban Kaldi bu meyvenin etkilerini yakınlardaki bir Sufi Dervişe anlatır. Derviş ilk başta bu durumu onaylamaz ve kahve meyvelerini yanmakta olan ocaklığa atar.(ocaklık: odanın genellikle köşelerinden birinde bulunan bir tür şömine gibi düşünülebilir). Ateşte kavrulan kahve çekirdekleri bildiğimiz hoş aromalı kokusunu salar ve odayı cezbedici kokusu ile kaplar. Bunun üzerine Derviş fikrini değiştirir ve Kaldi ve Derviş kavrulan çekirdekleri tüketmek için suda kaynatırlar. Bunun üzerine ilk kahve içeceği hazırlanmış olur. Rivayete göre Derviş bu içeceği uzun süren ibadet gecelerinde uyanık kalabilmek için içermiş.
Kahve Keşfi: Süleyman Peygamber
Rivayete göre Süleyman Peygamber’in yolculuğu sırasında uğradığı bir şehirde herkesin hasta olduğunu görür. Hastalığın tedavisi için Cebrail Meleği, Süleyman Peygamber’e kahve çekirdeği kavurmasını söyler. Bunun üzerine Süleyman Peygamber kahve çekirdeği kavrulmasını ve bundan içecek hazırlanmasını sağlar. Hazırlanan bu içecek şehirdeki herkesin hastalığından kurtulmasını sağlar. Bu rivayete göre Süleyman Peygamber kahveyi içen ilk kişi kabul edilir.
Kahve Keşfi: Şeyh Şazeli
Rivayete göre Şeyh Şazeli kahve içen ilk kişidir. Kendisi Sofu bir derviştir (Çoban Kaldi’yi hatırladınız). Çoban Kaldi gibi Şeyh Şazeli’de Habeşistanlıdır. Şeyh Şezali’nin gece daha fazla ibadet edebilmek için kahve içtiği rivayet edilir.
Şeyh Şazeli’nin rivayeti Çoban Kaldi’ninki ile kesişiyor gibi görünse de bunu doğrulayan bir kaynak bulamadım.
Kahve Keşfi: Ez Zebhani
Bir başka rivayette kahveyi keşfeden Ez Zebhani’dir. Gerçek adı Cemaleddin Ebu Abdullah Muhammed ibn Said’dir. Ez Zebhani Etiopya’da bulunduğu sürede insanların kendisinin bilmediği bir içecek olan kahve içtiklerini görür. Yemenli olan Ez Zebhani ülkesine döndüğünde hastalanır ve kendini yorgun, bitkin, cansız hisseder. Aklına kahve içmek gelir ve kahve içer. Kahve onu iyileştirir ve canlandırır. Bu rivayetten anlaşıldığı üzere kahveyi dağlarda keşfetmez Ez Zebhani. Günümüzde Kahvenin Yemen’den dünyaya yayıldığı bilinir. Ancak kahvenin ana vatanının Habeşistan (günümüzde Etiyopya) olduğu biliniyor. Ez Zebhani kahveyi Yemen dışında keşfeden ve kahveyi Habeşistan dışına yayan kişi olabilir.
Burada yer alan efsane ve rivayetler birçok yerde küçük farklılıklar gösterse de özünde aynı fikirlere sahiptir. Buradaki rivayetleri okurken sizde kahvenin gerçek kaşifinin Çoban Kaldi ve onun keçileri olduğunu düşünebilirsiniz. Çünkü bu tarafsız bir yazı değil. Bende kahve tutkunu birçok kişi gibi bu efsaneyi benimsemiş durumdayım. Nitekim bu diğer efsaneler ve rivayetleri yalanlamaz. Çünkü günümüzde bile kahve ile ilgili yeni keşifler denenme denenmekte ve yeni demleme teknikleri ile yeni kahve içim keşifleri yapılmaktadır.
Efsaneler ve mitler bir yana Kahve bu günün dünyasında her gün milyonlarca fincan tüketiyoruz. Kahve Tutkusu bölümünün bu ilk yazısının devamı bu kategoride olacak. Bir kahve tutkunu olarak tarihin tozlu sayfalarından, efsanelerden ve günümüzün kahve anlayışına kadar kahve ile ilgili her konuyu bloğa yatırıyorum (bir konuyu masaya yatırmak gibi) 🙂
İRTİBATTA KALALIM
Bu yazımı beğendiyseniz diğer yazılarıma da bakabilirsiniz. Yeni yazılardan haberdar olmak ve bloğumdan daha hızlı paylaşım yapabildiğim sosyal medya hesaplarımı takip ederek irtibatta kalabiliriz.
