Table of Contents
Kibyra Antik Kenti, Burdur’un Gölhisar ilçesinde, Likya, Karya, Pisidya ve Frigya kültürlerinin kesiştiği bir noktada bulunan büyüleyici bir antik kenttir. Tarihin derinliklerinde gizemli bir yolculuğa çıkmak isteyenler için Kibyra, keşfedilmeyi bekleyen sayısız hazine sunuyor. Bu yazıda, Kibyra Antik Kenti’nin tarihi, önemli yapıları, ulaşım bilgileri ve ziyaretçiler için ipuçları gibi konuları ele alacağız.
Kibyra’nın Tarihi ve Önemi
Kibyra’nın tarihi MÖ 4. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Kent, Helenistik dönemde kurulmuş ve Roma ile Bizans dönemlerinde önemli bir merkez haline gelmiştir1. Kibyra Antik Kenti, Burdur Gölhisar ilçesinin Horzum mahallesinde birbirinden derin yarlarla ayrılan hâkim üç tepelik üzerinde yer almaktadır2. Kentin yerleşim alanı oldukça büyüktür ve yapılar, hiçbir yapının diğerinin manzarasına engel oluşturmayacak ve tepelerin teraslanması yöntemiyle göl ve ova manzarasına hakim olacak şekilde inşa edilmiştir3. Kibyra, bir zamanlar Cibyratis olarak bilinen bağımsız bir devletin başkentiydi1. Kentte Lidce, Solymce, Pisidce ve Hellence olmak üzere dört farklı dil konuşuluyordu5. Kibyra, 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınmıştır3.
Kibyra, özellikle demir işçiliği, dericilik ve at yetiştiriciliği ile ünlüydü6. Antik kaynaklar ve yazıtlardan elde edilen bilgilere göre, Kibyra’da demir işlikleri, dericilik atölyeleri ve at yetiştiriciliği önemli ekonomik faaliyetler arasındaydı7. Kent, antik dönemde “Kabalia” olarak biliniyordu ve Roma İmparatorluğu döneminde “Kibyratis” adını aldı5. Kibyra, MÖ 197-159 yılları arasında Bergama Krallığı egemenliğine girdi6. Daha sonra, Boubon, Balboura ve Oinoanda ile birlikte dörtlü bir kent birliği oluşturdu3. Bu birliğin ordusuna 30 bin piyade ve 2 bin atlı süvari çıkarabiliyordu8. Ancak MÖ 82 yılında Romalı general Murena tarafından dağıtıldı ve Kibyra, Asia Eyaleti’ne bağlandı8. MS 23 yılında meydana gelen büyük bir deprem sonucunda kent yerle bir oldu, ancak Roma İmparatoru Tiberius’un vergi affı ve maddi yardımıyla yeniden inşa edildi4. Kibyra, özellikle MS 1. ve 3. yüzyıllar arasında en parlak dönemini yaşadı4.
Kibyra’nın konumu, tarih boyunca önemli bir rol oynamıştır. Antik dönemde Likya, Karya, Pisidya ve Frigya kültür bölgelerinin kesişme noktasında yer alan Kibyra, kuzeyi güneye ve doğuyu batıya bağlayan ticaret yollarının tam merkezinde bulunuyordu5. Bu stratejik konumu sayesinde Kibyra, farklı kültürlerin etkileşim içinde olduğu bir merkez haline gelmiş ve zengin bir kültürel mirasa sahip olmuştur.
Kibyra’da Görülecek Yerler
Kibyra Antik Kenti, zengin tarihi ve mimari yapılarıyla ziyaretçilerini büyülüyor. Kentin önemli mimari özelliklerinden biri, yapıların bir diğerinin görüşünü engellemeyecek şekilde simetrik olarak planlanmış olmasıdır10. İşte Kibyra’da mutlaka görmeniz gereken yerler:
| Yapı Adı | Dönem | Açıklama |
|---|---|---|
| Stadyum | Helenistik Dönem | Antik Çağ Anadolu’sunun en görkemli ve günümüze sağlam korunmuş olarak ulaşan antik stadyumlarından biridir. Yaklaşık 11 bin izleyici kapasitesine sahip olan stadyumda gladyatör dövüşleri düzenleniyordu4. Kibyra, gladyatörlerin şehri olarak da bilinir ve stadyuma giden yolda gladyatörlere ait mezarlar bulunmaktadır11. |
| Odeon | Roma Dönemi | Dünyanın bilinen en büyük Odeonu’dur ve yaklaşık 3 bin 500 kişilik kapasitesiyle dikkat çekiyor10. Orkestranın zemininde bulunan Medusa Başı tasviri, yapım tekniğiyle dünyada tektir ve opus sectile tekniğiyle yapılmıştır10. 2011-2014 yılları arasında yapılan kazılar sonrasında Odeon önündeki stoada üç adet mozaik yazıtı ortaya çıkarılmıştır13. |
| Agora | Helenistik Dönem | Kentin sosyal ve ticari merkezi olan Agora, iki bölümden oluşuyor: Yukarı Agora ve Aşağı Agora14. |
| Meclis Binası | Roma Dönemi | Kentin yönetim merkezi olan Meclis Binası, içinde Medusa başı ve önünde yer alan Türkiye’nin en sağlam ve en büyük mozaik alanı ile dikkat çekiyor2. Bu mozaik, 540 metrekarelik bir alanı kaplıyor10. Mozaik, Anadolu’nun en sağlam ve en büyük mozaik alanı kabul ediliyor4. |
| Roma Hamamı | Helenistik Dönem | Helenistik dönemden kalma Roma Hamamı, bölümleri, ısıtma ve su sistemleriyle görülebilir durumdadır4. |
| Bazilika | Roma Dönemi | İdari ve yargı binası olarak kullanılan Bazilika, Roma Dönemi’nde Asia Eyaleti valisinin yargı merkeziydi1. |
| Nymphaeum (Çeşme) | Roma Dönemi | Kentin su ihtiyacını karşılayan Nymphaeum, mimari güzelliğiyle göz dolduruyor. |
| Nekropol | Helenistik Dönem | Kibyra Nekropolü, anıtsal mezarları ve lahitleriyle dikkat çekiyor15. 2006 yılından itibaren yapılan kazılarda 12 adet yeraltı oda mezarı ortaya çıkarılmıştır16. Kazılarda ayrıca, Anadolu’da Hellenistik, Roma İmparatorluk ve Doğu Roma Dönemleri’nde yaygın olarak kullanılan kiremit mezarlar bulunmuştur16. |
| Yuvarlak Kuleli Tak | Roma Dönemi | Kentin girişinde yer alan yuvarlak kuleli tak, mimari tarzıyla dikkat çekiyor. |
Güncel Kazılar: Agora, Ana Cadde, Nekropol, Kaisarion, Bazilika ve Roma İmparatorluk Dönemi Hamamı yapılarında arkeolojik çalışmalar devam etmektedir9.
Arkeolojik Çalışmalar
Kibyra Antik Kenti’nde 2006 yılından bu yana bilimsel kazı çalışmaları yürütülmektedir7. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gölhisar Kaymakamlığı ve Belediyesi’nin destekleriyle Burdur Müzesi başkanlığında Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden öğretim üyeleri tarafından yürütülen kazılarda, kentin farklı dönemlerine ait önemli yapılar ve buluntular gün yüzüne çıkarılmıştır7. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi de Kibyra’daki arkeolojik çalışmalara katılmaktadır17. Kazılardan elde edilen bulgular, Kibyra’nın tarihine ve kültürüne ışık tutmaktadır5.
Kibyra Antik Kenti’ne Nasıl Gidilir?
Kibyra Antik Kenti, Burdur il merkezine 40 kilometre mesafede yer alıyor18. Özel aracınızla veya toplu taşıma araçlarıyla ulaşım sağlayabilirsiniz. Burdur otogarından kalkan minibüslerle Kibyra’ya ulaşmak mümkün18. Denizli’den Kibyra’ya ulaşım için ise öncelikle Burdur’a gitmeniz gerekiyor19. Burdur’dan sonra Gölhisar ilçesine giden minibüsleri kullanabilirsiniz.
Ziyaret Bilgileri
Yaz ayları çok sıcak ve kış aylarıda karasal iklimin hakim olmasından dolayı soğuk olacağından Kibyra Antik Kenti’ni ziyaret etmek için en uygun zaman erken ilk bahar ve geç sonbahar aylarıdır. Bu dönemlerde hava ılıman olur ve tarihi keşif için idealdir. Ancak yine de kışın kar yağdıktan sonra ziyaret etmek ayrı bir keyif verecektir.
Giriş Ücreti: Güncel ücret bilgisi edinilmeli. Müzekart geçerlidir20.
Ziyaret Saatleri:
| Dönemler | Açılış Saati | Kapanış Saati |
|---|---|---|
| 1 Nisan – 31 Ekim | 09:00 | 20:00 |
| 31 Ekim – 1 Nisan | 08:30 | 17:30 |
21
Ziyaretçiler İçin İpuçları
- Kibyra Antik Kenti’ni gezerken yanınıza rahat ayakkabılar, şapka, güneş kremi ve su almayı unutmayın.
- Antik kentin geniş bir alana yayıldığını unutmayın ve gezi için yeterli zaman ayırın.
- Kibyra’da fotoğraf çekmek için birçok güzel nokta bulunuyor. Fotoğraf makinenizi yanınıza almayı unutmayın.
- Kibyra’yı ziyaret etmeden önce bölgenin tarihini ve kültürünü araştırmak, deneyiminizi daha da zenginleştirecektir.
- Kibyra Antik Kenti’nin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için sürdürülebilir turizm önlemlerine uyulması önemlidir22.
Kibyra Antik Kenti, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle büyüleyici bir destinasyondur. Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait kalıntıları, etkileyici mimari yapıları ve doğal güzellikleriyle ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunuyor. Kibyra, sadece tarihi yapılarıyla değil, aynı zamanda farklı kültürlerin bir araya geldiği bir merkez olmasıyla da dikkat çekiyor. Kentte Lidyalılar, Pisidyalılar ve diğer halklar bir arada yaşamış ve bu durum Kibyra’nın kültürel zenginliğine katkıda bulunmuştur23. Kibyra’yı ziyaret ederek tarihin derinliklerinde bir yolculuğa çıkabilir ve bu gizemli antik kentin büyüsüne kapılabilirsiniz. Bu blog yazısı, Kibyra Antik Kenti’ni keşfetmek isteyenler için kapsamlı bir rehber niteliğindedir.
Görsel Kaynağı: Fotoğraf: Emrah AYVALI
